مارسی در گذر تاریخ (بخش اول):

     میراث یونانی و تولد “ماسالیا“

 

برخلاف پاریس، لیون و نانت که ریشه‌هایی رومی دارند، تاریخ مارسی از یک میراث باستانی کاملاً متفاوت آغاز می‌شود: میراث یونانی. این تاریخ کهن، به مارسی هویتی خاص بخشیده و آن را به قدیمی‌ترین شهر فرانسه تبدیل کرده است.

تأسیس “ماسالیا” در ۶۰۰ سال قبل از میلاد

حدود ۶۰۰ سال قبل از میلاد، دریانوردان یونانی از شهر فوسئا (Phocaea) در یونان باستان، به دنبال مکانی برای تأسیس یک پایگاه تجاری جدید بودند. بر اساس یک افسانه‌ی رمانتیک، رئیس این گروه، پروتیس، در جشن عروسی یکی از رؤسای قبیله‌ی سلتی محلی به نام نان (Nann) شرکت کرد. در این جشن، دختر نان، گیپتیس (Gyptis)، باید برای انتخاب همسر خود یک لیوان شراب به مرد مورد نظرش تقدیم می‌کرد. او به جای انتخاب یکی از مردان قبیله، لیوان را به پروتیس داد. این ازدواج، نمادی از اتحاد میان یونانیان و سلت‌ها شد و زمینه‌ی تأسیس شهرک ماسالیا (Massalia) را در محل بندر قدیمی کنونی (Vieux-Port) فراهم کرد.

بندرگاه اصلی مدیترانه و رقابت با رم

ماسالیا به سرعت به یک بندر تجاری مهم تبدیل شد و شبکه‌ای از بنادر را در سراسر سواحل مدیترانه، از جمله در اسپانیا و کورس، ایجاد کرد. این شهر، به دلیل استقلال و ثروت خود، رقیب مهمی برای امپراتوری رو به رشد روم بود. در نهایت، در سال ۴۹ قبل از میلاد، پس از اینکه ماسالیا از پومپه در برابر سزار حمایت کرد، توسط ارتش ژولیوس سزار محاصره و فتح شد. با این حال، حتی پس از تسلیم شدن، شهر توانست موقعیت خود را به عنوان یک مرکز آموزشی و فرهنگی حفظ کند.

• باغ‌های باقی‌مانده: اگرچه بقایای زیادی از ماسالیای یونانی باقی نمانده، اما بخش‌هایی از دیوارهای قدیمی شهر در باغ باستان‌شناسی بندر قدیمی (Jardin des Vestiges) قابل مشاهده است و دانشجویان و علاقه‌مندان به تاریخ می‌توانند از آن بازدید کنند.

تاریخ کهن مارسی به عنوان یک بندر یونانی، آن را به یک شهر با فرهنگ کاملاً چندملیتی تبدیل کرده که ریشه‌های آن به دوران باستان بازمی‌گردد.

 

 

مارسی در گذر تاریخ (بخش دوم):

     بندر مدیترانه‌ای و دوران میانه

 

پس از سقوط امپراتوری روم، مارسی دوره‌ای از رکود را تجربه کرد. با این حال، به دلیل موقعیت استراتژیکش، توانست به تدریج قدرت خود را دوباره به دست آورد و در طول قرون وسطی، به یکی از مهم‌ترین بنادر تجاری فرانسه تبدیل شود.

بندر قدیمی (Vieux-Port) در دوران میانه

بندر قدیمی، که قلب تپنده‌ی مارسی است، در این دوره رونق گرفت. کشتی‌های تجاری از سراسر مدیترانه، از جمله از ایتالیا، اسپانیا و خاورمیانه، برای خرید و فروش کالا در این بندر پهلو می‌گرفتند. مارسی به دلیل تجارت پررونق خود با شرق، به عنوان دروازه‌ی اروپا به سوی جهان شناخته می‌شد.

• نقش در جنگ‌های صلیبی: در قرون ۱۱ و ۱۲، مارسی نقشی حیاتی در جنگ‌های صلیبی ایفا کرد. این بندر، محل حرکت کشتی‌هایی بود که صلیبیون را به سرزمین مقدس منتقل می‌کردند. این رویداد، باعث افزایش ثروت و اهمیت سیاسی شهر شد.
• استحکامات دفاعی: برای محافظت از بندر، استحکامات دفاعی متعددی در اطراف آن ساخته شد. اگرچه قلعه‌های امروزی مانند سنت-ژان (Fort Saint-Jean) و سنت-نیکولا (Fort Saint-Nicolas) در قرن هفدهم ساخته شدند، اما جایگزین استحکامات قدیمی‌تر قرون وسطایی شدند که از شهر در برابر حملات دریایی محافظت می‌کردند.

ادغام در پادشاهی فرانسه و چالش‌های تاریخی

در سال ۱۴۸۱، پرووانس، منطقه‌ای که مارسی در آن قرار داشت، به پادشاهی فرانسه پیوست. با این ادغام، مارسی موقعیت خود را به عنوان یک بندر اصلی برای تجارت خارجی فرانسه تثبیت کرد.

با این حال، این دوره خالی از چالش نبود. مارسی به دلیل ارتباطات گسترده‌ی دریایی، بارها با بیماری‌های همه‌گیر مانند طاعون روبرو شد. “طاعون بزرگ مارسی“ در سال ۱۷۲۰، یکی از مرگبارترین شیوع‌های طاعون در اروپا بود که به طور موقت شهر را از پا انداخت، اما مارسی به دلیل روحیه مقاومت مردمش، توانست دوباره شکوفا شود.

این دوره، مارسی را به شهری با هویت بندری قوی و روحیه‌ی مستقل تبدیل کرد که آماده‌ی ورود به عصر جدیدی از شکوفایی صنعتی و تجاری بود.

 

 

 

 

 

 

مارسی در گذر تاریخ (بخش سوم):

     عصر صنعتی و دروازه‌ی امپراتوری

 

در قرن نوزدهم، با گسترش امپراتوری فرانسه در خارج از کشور و وقوع انقلاب صنعتی، مارسی جایگاه خود را به عنوان یک بندر جهانی تثبیت کرد. این دوره، با رشد سرسام‌آور اقتصادی و تغییرات جمعیتی گسترده، چهره‌ی شهر را به کلی دگرگون کرد.

بندر اصلی برای تجارت با مستعمرات

مارسی به قلب شبکه‌ی تجاری فرانسه با مستعمرات خود در آفریقای شمالی، خاورمیانه و آسیا تبدیل شد. کشتی‌های بخار، جای کشتی‌های بادبانی قدیمی را گرفتند و اسکله‌های جدید برای پهلوگیری کشتی‌های بزرگ‌تر ساخته شد. میلیون‌ها تن کالا، از جمله غلات، روغن زیتون، قهوه و ادویه‌جات، از طریق این بندر به فرانسه و اروپا وارد می‌شد. مارسی به عنوان “دروازه‌ی شرق” شناخته می‌شد و این تجارت، ثروت عظیمی را برای شهر به ارمغان آورد.

رشد جمعیتی و معماری باشکوه

این شکوفایی اقتصادی، باعث مهاجرت گسترده به مارسی شد. مردم از سراسر فرانسه و همچنین از ایتالیا، الجزایر، تونس و دیگر مناطق مدیترانه‌ای به این شهر مهاجرت کردند و به تنوع فرهنگی آن افزودند. برای نمایش این ثروت و قدرت، پروژه‌های معماری عظیمی در شهر آغاز شد:

• کاخ لانشان (Palais Longchamp): این بنای باشکوه که در سال ۱۸۶۹ افتتاح شد، نه تنها یک یادبود برای تکمیل کانال آبرسانی شهر بود، بلکه نمادی از عظمت و ثروت مارسی در آن دوره به حساب می‌آمد. این کاخ شامل یک موزه هنری و یک موزه تاریخ طبیعی است.
• کلیسای نوتردام دو لا گارد (Notre-Dame de la Garde): این کلیسای کاتولیک رومی که بر بلندای تپه مشرف به شهر قرار دارد، با سبک معماری نئوبیزیانتین خود، نمادی از محافظت معنوی شهر است. دریانوردان دریانوردی، آن را “گارد مهربان” می‌نامیدند.

چالش‌های قرن بیستم

با این حال، در طول قرن بیستم، مارسی با چالش‌هایی روبرو شد. پس از جنگ جهانی دوم و استقلال مستعمرات فرانسه، بندر مارسی بخش بزرگی از تجارت خود را از دست داد و شهر وارد یک دوره‌ی رکود اقتصادی شد. با این حال، با روحیه مقاومت و انعطاف‌پذیری که از تاریخ خود به ارث برده بود، آماده‌ی یک تحول دیگر شد.

 

 

 

مارسی در گذر تاریخ (بخش چهارم):

     شهری از تنوع و نوآوری

 

پس از رکود اقتصادی اواخر قرن بیستم، مارسی با یک برنامه‌ی تحول شهری گسترده، به سوی آینده گام برداشت. پروژه‌های بزرگ بازسازی، چهره‌ی شهر را دگرگون کردند و مارسی دوباره به یکی از پویاترین و جذاب‌ترین شهرهای فرانسه تبدیل شد.

بازسازی شهری و نوآوری

یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های بازسازی شهری در اروپا، طرح “یورومدیتِرانی” (Euroméditerranée) بود که به بازسازی اسکله‌های قدیمی و محله‌های اطراف بندر اختصاص داشت. این پروژه، مارسی را به یک مرکز اقتصادی و فرهنگی جدید در حاشیه‌ی مدیترانه تبدیل کرد.

• “موسِم” (MuCEM): مهم‌ترین نماد این بازسازی، “موزه‌ی تمدن‌های اروپا و مدیترانه“ است که در محل یک قلعه‌ی تاریخی ساخته شده و با معماری فوق‌العاده‌ی خود، مرزهای بین گذشته و آینده را در هم می‌شکند. این موزه، فرهنگ‌های مدیترانه‌ای را جشن می‌گیرد و به نمادی از بازسازی موفق مارسی تبدیل شده است.
• شهر مدرن: مارسی با ساخت ساختمان‌های مدرن و گسترش زیرساخت‌های حمل‌ونقل عمومی، چهره‌ای نو به خود گرفته است، اما در عین حال، به ریشه‌های باستانی و محله‌های تاریخی خود وفادار مانده است.

پایتخت فرهنگی و شهری چندملیتی

مارسی در سال ۲۰۱۳ به عنوان “پایتخت فرهنگی اروپا“ انتخاب شد که این رویداد، تأثیر بسزایی در رشد فرهنگی و هنری شهر داشت. با این حال، مهم‌ترین ویژگی مارسی، تنوع فرهنگی بی‌نظیر آن است.

• هویت چندفرهنگی: مارسی خانه‌ی جوامع گوناگونی از سراسر مدیترانه، به ویژه از آفریقای شمالی، ایتالیا و ارمنستان است. این ترکیب فرهنگی، باعث شده تا مارسی شهری با غذاهای متنوع، موسیقی‌های متفاوت و فضایی پر جنب‌وجوش و پر از زندگی باشد.
• جشنواره‌ها و رویدادها: مارسی میزبان جشنواره‌های متعدد موسیقی و فرهنگی است که تنوع آن را به نمایش می‌گذارند و به فضایی پویا برای دانشجویان تبدیل شده است.

مرکز آموزش عالی

مارسی با دارا بودن یکی از بزرگ‌ترین و معتبرترین دانشگاه‌های فرانسه، یعنی “دانشگاه اِکس-مارسی“ (Aix-Marseille Université)، یک قطب مهم آموزشی است. این دانشگاه با تنوع رشته‌ها و فضای علمی فعال، سالانه هزاران دانشجوی بین‌المللی را جذب می‌کند.

مارسی امروز، شهری با شخصیتی مستقل و روحیه‌ی آزاد است. شهری که با افتخار به گذشته‌اش نگاه می‌کند و با آغوشی باز، آینده‌ی خود را در آغوش می‌کشد.